Jest ona definiowana jako zachowanie zmierzające do zaspokojenia potrzeby seksualnej przez sprawcę. Uczestniczą w niej zarówno sprawca jak i ofiara. Sprawca wymusza na swojej ofierze uległość seksualną, świadomie czyniąc jej krzywdę. Ofiara natomiast boi się sprawcy, gdyż jest on dla niej prześladowcą.
Przemoc seksualna nie musi być wyłącznie siłową formą oddziaływania. Wyróżnia się również jej psychiczną formę. Ofiarą przemocy seksualnej w rodzinie mogą paść zarówno kobiety jak i mężczyźni, choć w tym drugim przypadku zdarza się to w nielicznych wypadkach. Co gorsza ten rodzaj przemocy nie omija również dzieci.
Przemoc seksualna, wykorzystanie seksualne, molestowanie seksualne, są synonimami funkcjonującymi w społeczeństwie na określenie zachowań, które opisuje kodeks karny jako przestępstwa seksualne, a według niego, dokładnie w rozdziale XXV poświęconym przestępstwom przeciwko wolności seksualnej i obyczajności ustawodawca zawarł opis wszystkich zachowań seksualnych karnie zabronionych i zagrożonych sankcjami karnym.
Do przestępstw seksualnych opisanych w kodeksie karnym zalicza się:
- wykorzystywanie seksualne dzieci,
- kazirodztwo,
- zgwałcenie,
- molestowanie seksualne,
- zabójstwa na tle seksualnym.
Przemoc seksualna podobnie jak fizyczna może występować we wszystkich środowiskach, choć zdecydowanie częściej ma miejsce w przypadku ludzi o niskim poziomie wykształcenia i statusie materialnym. Dane te mogą być nieadekwatne do problemu, gdyż wśród przedstawicieli wyższych klas społeczno – ekonomicznych jest skuteczniej ukrywany, podobnie ma się sprawa z innymi patologicznymi zjawiskami. w grupie tej rzadziej dochodzi do ujawnienia przestępstw, gdyż zazwyczaj oznacza to utratę dotychczasowej pozycji, degradację społeczną. Inteligentni, zamożni sprawcy sprawniej manipulują swoimi ofiarami, skuteczniej je zastraszają i uzależniają w sferze psychicznej i materialnej.
Do najczęściej spotykanych formy przemocy seksualnej zaliczamy następujące zachowania:
1. wymuszanie pożycia seksualnego,
2. wymuszanie nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych (np.: seksu oralnego, analnego itd.),
3. wymuszanie seksu z osobami trzecimi,
4. sadystyczne formy współżycia seksualnego,
5. zmuszanie do oglądania materiałów pornograficznych,
6. zmuszanie do przyglądania się współżyciu seksualnemu osób trzecich,
7. podejmowanie współżycia seksualnego z osobą poniżej 15 lat,
8. obnażanie lub onanizowanie się przy kimś bez jego zgody,
9. ocieranie się o kogoś w miejscu publicznym w celu zaspokojenia potrzeby seksualnej,
10. podglądanie osób w sytuacjach intymnych,
11. zmuszanie do współżycia seksualnego w obecności dzieci,
12. współżycie seksualne z osobami spokrewnionymi,
13. podejmowanie jakichkolwiek zachowań seksualnych przez osobę dorosłą z osobami poniżej 15 roku życia,
14. wykorzystywanie stanowiska służbowego do wymuszenia czynności seksualnych,
15. kontrolowanie antykoncepcji,
16. zmuszanie do prostytucji lub jakichkolwiek czynności seksualnych celem uzyskania korzyści majątkowych dla siebie lub kogoś innego.
„W oparciu o bezpośrednie relacje molestowanych dzieci A. Widera-Wysoczańska (za: S. Tucholska, 1999) zrekonstruowała przebieg zdarzeń towarzyszących seksualnemu krzywdzeniu dziecka w rodzinie.
Sekwencje działań dają się uporządkować w pięć faz.
Faza pierwsza to uwodzenie dziecka zmierzające do jego uzależnienia. Obejmuje czynności wzbudzające zaangażowanie emocjonalne i czyniące dziecko zależnym od osoby starszej. Zniewolenie i uległość młodszego dorosły osiąga przez przemoc fizyczną, bądź też korzystając z metod emocjonalnego uwodzenia. Zachowanie erotyczne może tu być prezentowane jako swoista zabawa, gra czy edukacja seksualna.
W fazie drugiej sprawca podejmuje czynności seksualne przechodząc od dotykania dziecka przez ubranie, pieszczenie jego nagiego ciała aż do różnych form współżycia seksualnego.
Trzecia faza nazywana jest fazą sekretu. Chodzi w niej o utrzymanie w tajemnicy zachowań i czynów. Całe postępowanie sprawcy zmierza do uczynienia z dziecka milczącego wspólnika zdarzeń. Dorosły osiąga to przez wzbudzenie w dziecku poczucia zagrożenia i lęku związanego z odtajnieniem bądź też przez zapewnienie mu profitów za dokonywanie na nim czynów nierządnych.
Faza czwarta to ujawnienie aktów przemocy. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że większość czynów lubieżnych nie zostaje ujawniona przez ofiarę(...). Z doświadczeń klinicznych wynika, że ujawnienie przemocy seksualnej często pociąga za sobą negatywne reakcja otoczenia w stosunku do ofiary: złość na pokrzywdzonego, brak wiary w jego słowa, dążenie do pomniejszania skali jego cierpienia i zaprzeczaniu wpływów czynów lubieżnych na jego życie.
Piąta faza występuje po odkryciu seksualnego krzywdzenia dziecka i wymaga zajęcia stanowiska przez członków rodziny wobec ujawnionych faktów. Może to z jednej strony budzić konflikt lojalności między sprawcą a ofiarą, z drugiej budzić wstyd i lęk przed oceną społeczną oraz strach przed prawnymi konsekwencjami popełnionych czynów. Prowadzi to do izolowania się rodziny, do wrogich reakcji wobec osób wspierających dziecko(...)”.
90 procent ofiar kazirodztwa nigdy nie przyznaje się nikomu do tego co im się zdarzyło lub co ma miejsce w ich rodzinie. (S.Forward, 1996)
Do tematu kazirodztwa wrócimy w jednej z kolejnych audycji.
„Dość powszechny jest pogląd, że trzeba około dwóch lat aby nastąpiło ujawnienie seksualnego krzywdzenia dziecka. Znaczna część tego typu czynów nie zostaje nigdy odkryta (S. Tucholska, tamże).
Żródła:
W tekście oparto się na pracy dyplomowej pt.: „ Przemoc seksualna wobec dziecka w rodzinie” autorstwa mgr Agnieszki Górskiej, materiałach Fundacji Promocji Zdrowia Seksualnego oraz kodeksie karnym.